Opis modelu wykorzystanego do oszacowania wpływu projektów współfinansowanych ze środków UE na wielkość zatrudnienia i wynagrodzenia brutto w powiatach w Polsce w latach 2006-2019
Do przygotowania szacunku wpływu projektów współfinansowanych ze środków UE na wielkość zatrudnienia i wynagrodzenia brutto w 380 powiatach w Polsce po 2004 roku zastosowano dwa ekonometryczne modele panelowe. Do estymacji parametrów strukturalnych obu modeli wykorzystano następujące dane statystyczne (z częstotliwością roczną):
- wskaźniki aktywności ekonomicznej i charakterystyki podaży pracy w 380 powiatach i 73 podregionach w latach 2006-2019 (źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego).
- wysokość płatności z UE z tytułu realizowanych projektów unijnych w podziale na poszczególne programy na poziomie powiatu z dwóch perspektyw finansowych: 2006-2013 i 2017-2022. Dane dotyczyły całkowitej wartości następujących programów operacyjnych: Inteligentny Rozwój, Infrastruktura i Środowisko, Wiedza Edukacja Rozwój, Polska Cyfrowa, Polska Wschodnia, Pomoc Techniczna, Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (źródło: Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, dane półroczne dostępne do 30 czerwca 2022 roku).
- wysokość i moment faktycznie poniesionych wydatków na realizację projektów współfinansowanych ze środków UE i następujących po nich płatności z Komisji Europejskiej na poziomie 16 województw w podziale na poszczególne fundusze UE w latach 2004 – 2018 (źródło: link)
Połączenie danych o wysokości zrealizowanych płatności na poziomie powiatów i wysokości wydatków z poszczególnych funduszy UE na poziomie województw pozwoliło na identyfikację wzorców wydatków i płatności, a w efekcie umożliwiło stworzenie spójnej bazy danych o wysokości rzeczywiście poniesionych wydatków z tytułu realizacji programów współfinansowanych ze środków UE na poziomie powiatów w latach 2004-2022. Dane
o wydatkach stanowią lepszą podstawę do wnioskowania o wpływie środków z UE na aktywność ekonomiczną w powiatach w porównaniu do danych o płatnościach.
Ostatecznie przedstawione szacunki wpływu realizacji projektów współfinansowanych ze środków z UE na wielkość zatrudnienia i wynagrodzeń brutto na poziomie powiatów zostały przygotowane na podstawie modeli panelowych, których strukturalne parametry zostały wyestymowane na danych z lat 2004-2019. Biorąc pod uwagę zmienne opóźnione, które zostały wprowadzone do specyfikacji modeli w celu uwzględnienia w nich rozkładu opóźnień analizowanych relacji, estymacja parametrów objęła dane z lat 2007-2019.
Specyfikacja wyestymowanych modeli przedstawia się następująco:
Szczegółowy opis poszczególnych zmiennych użytych w modelach wraz z podaniem źródła danych przedstawiono w tabeli na końcu niniejszego dokumentu.
W procesie doboru zmiennych objaśniających obu specyfikacji analizowano dynamiczne relacje pomiędzy wydatkami związanymi z realizacją projektów współfinansowanych ze środków z UE a sytuacją na rynku pracy mierzoną zmianami liczby zatrudnionych i zmianami wynagrodzeń brutto.
- Model (1) objaśniający dynamikę zatrudnienia zawiera zarówno bieżącą wartość zmiany tych wydatków jak i dwa opóźnienia tej zmiennej, gdyż w tym horyzoncie zmienne te okazały się dodatnie i statystycznie istotne. Taka specyfikacja odzwierciedla rozłożony w czasie pozytywny wpływ środków unijnych na poziom zatrudnienia.
- W modelu (2) objaśniającym zmiany poziomu wynagrodzeń brutto, specyfikacja uwzględnia bieżącą i opóźnioną wartość zmian wielkości wydatków na realizację programów unijnych, ale również zmienne interakcyjne, które odzwierciedlają asymetryczny wpływ zmian środków unijnych na dynamikę wynagrodzeń. Wyniki oszacowań parametrów wskazały, że pozytywny wpływ wydatków unijnych na poziom wynagrodzeń jest mniejszy, gdy wydatki te rosną w porównaniu do sytuacji, gdy następował ich spadek w relacji rocznej.
Występowanie analogicznej asymetrii było również testowane w modelu zmian zatrudnienia, ale nie była ona statystycznie istotna i ostatecznie wybrano prostszą wersję modelu.
Model zmian zatrudnienia (1) uwzględnia dodatkowo poziom i strukturę zmian liczby osób w wieku produkcyjnym oraz odsetek osób mieszkujących w terenach pozarolniczych. Wynikało to z założenia, że dynamika zmian zatrudnienia w reakcji na wydatki w ramach programów unijnych będzie ograniczana przez malejącą liczbę osób w wieku produkcyjnym, wysoki udział osób w wieku powyżej 55 roku życia wśród osób w wieku produkcyjnym oraz niski udział osób mieszkających na terenach pozarolniczych. Realna dynamika produkcji sprzedanej przemysłu i wartości dodanej brutto kontrolują zmiany aktywności gospodarczej na poziomie powiatu.
W modelu zmian wynagrodzeń (2) wykorzystano bardzo podobny zestaw zmiennych egzogenicznych, z tą różnicą, ze uwzględnia on także:
- poziom bezrobocia rejestrowanego na poziomie powiatu, które przy innych czynnikach niezmienionych ogranicza dynamikę wzrostu wynagrodzeń;
- deflator wartości dodanej brutto na poziomie powiatu, aby kontrolować zmiany poziomu cen producentów.
Poniższa tabela zawiera opis poszczególnych zmiennych wraz ich źródłem:
Opracował Wiktor Wojciechowski